Raporty “Sytuacja Ludności Świata” opracowywane corocznie przez UNFPA dostarczają wiarygodnych i pogłębionych danych dotyczących tematyki ludności oraz zdrowia reprodukcyjnego. W tym roku raport koncentruje się na samostanowieniu o własnym ciele. Jego autorzy alarmują, że sytuacja pandemiczna może zostać wykorzystana jako pretekst do ograniczenia niezależności i swobody kobiet i dziewcząt.
Co to jest UNFPA?
Fundusz Ludnościowy Narodów Zjednoczonych (UNFPA) jest agendą ONZ mającą na celu poprawę zdrowia reprodukcyjnego i macierzyńskiego na całym świecie. Do jego zadań należy opracowywanie krajowych strategii i protokołów opieki zdrowotnej, zwiększanie dostępu do antykoncepcji oraz prowadzenie kampanii przeciwko małżeństwom dzieci, przemocy ze względu na płeć, przetoce położniczej i okaleczaniu żeńskich narządów płciowych.
Moje ciało należy do mnie - hasłem Światowego Dnia Ludności 2021
Tegoroczne obchody Światowego Dnia Ludności odbywają pod hasłem “Moje ciało należy do mnie ” (ang. My body is my own).
Zdolność kobiety do kontrolowania własnego ciała jest powiązana z tym, jak dużą kontrolę ma w innych sferach swojego życia. Tegoroczny raport koncentruje się na samostanowieniu o własnym ciele. Podkreśla, że każda osoba powinna móc samodzielnie o nim decydować i nikt nie powinien za nią tego robić. Decyzje dotyczące własnego ciała nie mogą również spotykać się z przemocą.
Organizacja wzywa również do priorytetowego traktowania zdrowia reprodukcyjnego i praw reprodukcyjnych dla wszystkich poprzez dostęp do informacji i usług w obliczu obecnych zmian demograficznych.
Świat w cieniu pandemii
W drugim roku epidemii SARS-CoV-2 znajdujemy się w stanie zawieszenia. Pandemia naruszyła systemy opieki zdrowotnej, zwłaszcza w dziedzinie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego. W czasach kryzysu, przewiduje się, że zakłócenia w dostawie środków antykoncepcyjnych w połączeniu z blokadami spowodują gwałtowny wzrost liczby nieplanowanych ciąż. Według marcowych badań UNFPA szacuje się, że 12 milionów kobiet doświadczyło zakłóceń w dostępie do antykoncepcji lub opieki medycznej.
W tym samym czasie wzrosła przemoc ze względu na płeć, a także ryzyko małżeństw dzieci i okaleczania narządów płciowych kobiet, ponieważ programy mające na celu zniesienie tych szkodliwych praktyk zostały przerwane (więcej informacji na ten temat można znaleźć w naszym artykule o systemowym wypychaniu dziewcząt poza system edukacji oraz w raporcie ADRA Global Education)
Znaczna liczba kobiet opuściła rynek pracy. Większość niskopłatnych stanowisk zostało zlikwidowanych lub też zwiększyły się obowiązki związane z opieką nad dziećmi uczącymi się na odległość oraz osobami starszymi przebywającymi w domu. Oznacza to jeszcze bardziej niestabilną sytuację finansową, nie tylko teraz, ale i w dłuższej perspektywie.
Niepokojące sygnały
W tym kontekście wiele krajów wyraża rosnące zaniepokojenie zmieniającymi się wskaźnikami dzietności. W przeszłości panika związana ze wskaźnikami dzietności prowadziła do naruszania praw człowieka. W miejscach o rosnącej liczbie ludności szkodliwe reakcje polityczne obejmowały przymusowe planowanie rodziny i sterylizację. W innych krajach dostęp do antykoncepcji może być ograniczony.
Podczas pandemii zakłócenia w usługach w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego nasilają się tam, gdzie te są uważane za nieodzowne. Istnieją obawy, że kryzys może zostać wykorzystany jako pretekst do ograniczenia lub braku wsparcia dla podejmowania decyzji przez kobiety i dziewczęta, ich niezależności, swobody poruszania się lub dostępu do usług zdrowotnych.
Wnioski z raportu
Najnowszy raport UNFPA donosi, że:
- Każdego roku 12 mln dziewczynek na całym świecie jest zmuszanych do małżeństwa.
- Każdego roku co najmniej 4 mln dziewczynek doświadcza okaleczania żeńskich narządów płciowych.
- Co roku dochodzi do 5 tys. zabójstw honorowych.
- Tylko 55% dziewcząt i kobiet może samodzielnie decydować o własnym ciele.
- Około 56% krajów wspiera edukację seksualną.
Samostanowienie o własnym ciele:
- to prawo człowieka,
- to prawo do powiedzenia ‘nie’’,
- jest konieczne do osiągnięcia równości płci.
7 mitów, które obala raport
Mit 1. Autonomia cielesna jest koncepcją zrodzoną w państwach zachodnich.
Autonomia cielesna, czyli samostanowienie o własnym ciele oznacza prawo do podejmowania decyzji dotyczących swojego życia i przyszłości. Wiąże się z prawem do dokonywania świadomych wyborów, opartych na wiedzy.
Mit 2. Prawo do autonomii cielesnej nie istnieje
Autonomia cielesna jest nie tylko prawem człowieka, ale stanowi także fundament dla pozostałych praw człowieka. Jest ona zawarta, bezpośrednio lub pośrednio, w wielu porozumieniach dotyczących praw.
Mit 3. Autonomia cielesna to radykalny indywidualizm; podważa podejmowanie decyzji przez grupę osób.
Grupowe podejmowanie decyzji to powszechne zjawisko w różnych kulturach i społecznościach. Takie zespołowe decyzje nie mogą jednak ograniczać praw jednostek. Ograniczenie prawa do samostanowienia może skutkować przemocą, brakiem informacji na temat seksualności człowieka i zdrowia reprodukcyjnego oraz niedostatecznym dostępem do usług zdrowotnych.
Mit 4. Samostanowienie o własnym ciele podważa autonomię innych osób.
Autonomia cielesna nie ogranicza praw i autonomię innych, ani dostępu do usług zdrowotnych. Pojedyncze jednostki mają prawo do dokonywania własnych wyborów dotyczących życia seksualnego i ciąży. Nie mogą natomiast narzucać swoich decyzji innym i ograniczać ich wybór. Nikt nie ma prawa do łamania praw, ograniczania autonomii i integralności cielesnej drugiej osoby.
Mit 5. Niektórym grupom ludzi nie przysługuje autonomia cielesna.
Prawa człowieka przysługują wszystkim ludziom. Dotyczy to także autonomii cielesnej.
Przez wieki niektórym grupom odmawiano prawa do samostanowienia o własnym ciele. Dotyczy to przede wszystkim kobiet, dziewcząt i młodych ludzi, a także grup mniejszościowych czy osób z niepełnosprawnością.
Mit 6. Autonomia cielesna podważa tradycyjne i religijne wartości.
Samostanowienia o własnym ciele to nie tylko wybory dotyczące sfery seksualnej, ciąży i planowania rodziny. To zdolność do stanowienia o sobie, marzenia i kształtowanie potencjału jednostki. Większość tradycyjnych kultur i wyznań pozostawia jednostkom przestrzeń pozwalająca na kierowanie się własnym sumieniem w takich kwestiach jak ochrona swojego zdrowia, założenie rodziny czy planowanie przyszłości. Wpływ na podejmowane decyzje w tych sprawach często mają przywódcy religijni i kulturowe obyczaje.
Mit 7. Autonomia cielesna dotyczy tylko kobiet.
Kwestie dotyczące dobrobytu połowy populacji świata nie mogą być po prostu traktowane jako „sprawa kobiet”. Ponadto, samostanowienie o własnym ciele nie dotyczy tylko kobiet i dziewcząt, ale także mężczyzn i chłopców, osób o różnych orientacjach seksualnych i tożsamości płciowej. Prawo do autonomii cielesnej przysługuje każdej osobie bez względu na rasę, wyznanie, narodowość i status niepełnosprawności. Również żadna osoba bez względu na płeć nie może być zmuszana do określonego zachowania, które często uniemożliwia jej dokonanie własnego wyboru. Wywierane naciski często prowadzą do przymusu, gróźb, a nawet gwałtu.
Przesłanie dr Natalii Kanem* na Światowy Dzień Ludności w 2021 roku
* dr Natalia Kanem pełni funkcję dyrektorki wykonawczej UNFPA.
Źródła:
http://www.unic.un.org.pl/oionz/raport:-sytuacja-ludnosci-swiata-moje-cialo-nalezy-do-mnie/3406
https://www.unfpa.org/sowp-2021
https://www.unfpa.org/events/world-population-day
https://www.unfpa.org/my-body-my-own-envisioning-world-rights-and-choices
https://www.unfpa.org/news/bodily-autonomy-busting-7-myths-undermine-individual-rights-and-freedoms
